Le Trésor du breton écrit Teñzor ar brezhoneg skrivet
Ce blog s'inscrit en complément de la Chronique Brezhoneg : trésor du breton écrit publiée dans Ouest-France dimanche. Vous y trouverez les textes intégrals et leurs traductions ainsi que des éléments de bibliographie et des liens internet pour en savoir plus. Amzer ar brezhoneg skrivet a ya eus ar bloaz 800 betek vremañ. Kavout a reoc'h amañ ar pennadoù en o hed hag o zroidigezh ha war an dro un tamm levrlennadurezh hag al liammoù internet da vont pelloc'h ganti ma peus c'hoant.

Lennvor Brest / la rade de Brest par Roparz Hemon

En 1974, le Brestois Roparz Hemon signe un roman Nenn Jani, (Tante Jeanne), ou il évoque l’univers de son enfance avant la Grande Guerre, dans la ville du ponant.

Pennad orin / Texte original

Ar vag a groge da sevel ha da ziskenn en ur vrañsellat war gein ar gwagoù. Louet oa an oabl, louet ar mor, rizennoù eon o neuñvenniñ amañ-ahont evel moueoù kezeg gwenn war gorre. Ur vag kalz brasoc'h, an hini a rae an treizh etre Brest hag Ar Fred, hag hi pounner, a horjelle en o c'hichen, ar blumachennad voged du dislonket gant he siminal o troellennañ, gouzizet gant an avel a-rez an dour.

Herri a sante e benn o vadinellañ, e stomok o vont kleuz. Daoust hag an droug mor e oa ? C'hoant en do ar paotrig en em astenn. Azezañ a reas hebken, o teurel e sell, hervez an ali en doa bet digant ur martolof kozh ouzh linenn an dremmwel e tu ar mulgul.
Herri a gedas treiñ e zaoulagad hag a voe souezhet o welout o tont davetañ, e berroc'h amzer eget n'en dije soñjet, Beg an Arvor hag Enez Ront. Ar vag a droas a vabourzh, a dostaas ouzh an aod, a c'horrekaas hag a chomas a-sav en ul lec'h goudor, en oufig ar C'harv.

An oufig, ken darempredet gant tud Vrest d'ar Sul e-pad an hañv a oa goullo. Daou baotrif eus ar c'hornad, bonedoù glas war o fenn, a c'hoarie e tal ur vag bet stlejet war ar c'hae. Ur vuoc'h vrizhdu a beure en ur park. Ur wrac'h kozh e koef Plougastell, gant ur mouchouer gouzoug livioù flamm, kluchet war ar menk dirak he zi, a hañvale lavarout he chapeled. A-bell-bell e nije trouz kleier en aer, moarvat ar galv d'ar gousperoù. Ken disheñvel peoc'h ar sulvezh war ar maez diouzh ar monedonea e kêr ma krede d'ar paotr bezañ war ur blabedenn all.

Nenn Jani, p 98-99, emb. Al Liamm 1974

Troidigezh / Traduction

Le bateau commençait à balancer de haut en bas sur la crête des vagues. Le ciel était gris, la mer était grise, des lignes d’écume blanche flottaient comme des crinières de chevaux. Un bâteau bien plus gros faisait la navette entre Brest et Le Fret. Il tangait avec un panache de fumée noire qui tournoyait autour de la cheminée avant d'être rabattue au ras des flots par le vent.
Henri sentit sa tête tourner et son estomac se creuser. 2tait ce le mal de mer ? Il voulait s’allonger mais préféra s’asseoir en fixant la ligne d’horizon du côté du goulet, c’est ce que lui avait conseillé un vieux matelot.
Il tourna la tête et fut étonné de voir déjà la pointe d’Armorique et l’île Ronde, Le bateau tourna à babord, se rapprocha du rivage, ralentit et s’arrêta dans l’anse du Caro.
L’anse, pourtant très fréquenté par les Brestois les dimanche d’été était déserte. A terre deux garçon jouait près d’une barque sur les quais, Une vache pie noire broutait dans un champ. Une vieille femme en coiffe de Plougastel-Daoulas, un mouchoir de couleurs vives autour du cou, disait son chapelet sur un banc de pierre devant sa maison. On entendait au loin les cloches qui appelaient aux vêpres. La quiétude de la campagne était tellement différente du brouhaha de la ville qu’il se sentait comme sur une autre planète.

Gouzout Muioc’h / Pour aller plus loin

Brezhoneg :

Roparz Hemon, Nenn Jani, Al Liamm, 1974, p.98-99 
Pevarlagad, Nenn Jani Roparz Hemon, 
https://alennebrezhoneg.wordpress.com/2009/03/03/nenn-jani-roparz-hemon-1974/

Français :

Roparz Hemon, Nenn Jani, Á Brest au début du siècle, Coop Breizh, 1998, 272 pages, Traduction Kristian ar Braz
Patay-Lejean Marc, Nenn Jani, un beau roman de Roparz Hemon, Agence Bretonne de Presse, 
https://abp.bzh/nenn-jani-40160