1940 : chant satirique contre Hitler à l’île de Sein
Bien avant le 18 juin 1940, les Sénans se sont mobilisés contre les visées d’Hitler. Dès septembre 39 ils défilaient sur les quais d’Audierne en chantant la Marseillaise. Sur l’île on composa un chant que les îliens entonnèrent pendant toute la guerre à la barbe des occupants.
Teñvalaet ez eo ar goabrenn, A bep tu deomp nemet tan, Ar penn kaoz eus a Hitler, Mes n’emañ ket e-unan (Le ciel s’est assombri, autour de nous il n’y a que du feu, Le responsable c’est Hitler mais il n’est pas tout seul).
Si le chansonnier anonyme cite Goering et Ribbentrop, les deux bras droits du dictateur, il pointe aussi la responsabilité des responsables de l’URSS : Eus ar Pologn en doa da valis, ha warni en deus skoet gant sikour d’e gamaradet Zo anveet bolcheviked. Ar Pologn ‘zo merzheriet, Ar gwashañ a zo c’hoarvezet Eo partajet etre daou laer (Il en voulait à la Pologne, et sur elle il a cogné avec le secours de ses complices qui sont appelés les bolcheviques. La Pologne est martyrisée, le pire est arrivé, elle est partagée entre deux voleurs).
La chanson a été écrite pendant la drôle de guerre qu’on désigne en breton ar brezel diot (La guerre idiote) : Betek bremañ war an douar, N’eus ket a gombachoù bras, Me a gredfe e vezent kousket, Ar chas klañv gant o araj. Pa zigoro ar c’hombajoù, Ar c’hanolioù da grozal, Ar Fransizien ‘vo da ganañ Hag ar Boched da zañsal ( Jusqu’à maintenant il n’y a pas eu de combats à terre. On croirait que les chiens malades et enragés sont endormis. Mais quand s’ouvriront les combats, Les canons gronderont, les Français chanteront et les boches danseront).
En 1939, l’essentiel des combats est en mer. Le chansionnier fustige Hitler qui ne respecte rien Aze e teus graet gwall grimoù, neta n’ho peus respektet, Nasioned neutr belligeranted, d’ar strad ar mor ez in kaset…War zouar koulz ha war vor, Soudardet ha martoloded, Hent ar marv a zo digor. (Là tu as fait des crimes atroces, tu n’as rien respecté, pavillons neutres ou belligérants, tous ont été coulés. Sur terre comme sur mer, pour les fantassins et les marins, la route de la mort est ouverte).
L’auteur termine par une incantation : Hitler, va faotr paour, mont a ri gant an diaoul (Hitler mon pauvre gars tu iras avec le diable). Un diable qui mit longtemps à venir. 39 millions d’Européens en furent victime. Ne laissons pas se répèter ces tristes impérialismes !
Pennad orin / Texte original
Tri gi klañv eus an Europ
- Teñvalaet ez eo ar goabrenn
A-bep tu deomp nemet tan (bis)
Arbenn kaoz eus a Hitler
Mes n'emañ ket e-unan
Diskan : Hitler Goering Ribbentrop
Tri gi klañv eus an Europ
2. Gant an Autrich en deus komañset
Hag ar Tchekoslovaki (bis)
Da echuiñ gant ar Pologn
Ar gêr kapital Varsovi
Eus ar Pologn en doa da valis
Ha warni en deus skoet
Gant sikour e gamaladed
'Zo anveet Bolcheviked
diskan : Hitler, Goering, Ribbentrop
Gant Stalin ha Molotov
Lazhet en deus ar vugale
Ar merc'hed hag an dud kozh
Hag evit kement-se
E ranker kaout ar gwad boch
Ar Pologn ' zo merzheriet
Trist e sort n'eo ket kaer
Ar gwashañ a zo c'hoarvezet
Eo partajet etre daou laer
Ar Pologn a chomo marv
E-pad ar brezel injust
Pa da fin ' resusito
E giz 'mañ dre bezañ just
Lezomp ar Pologn a-gostez
Ha parlantomp eus ar Frañs
Digorit frank va daoulagad
Ma welin sklaer da gomañs
Setu deklaret ar brezel
D'eus ar c'hostez all d'ar Rhin
War sav, war sav an holl frañsizien
Baleomp gant Chamberlain
Frañsizien ha Britaniked
An eil e dorn egile
Dirijet gant Gamelin
Chamberlain ha Daladier
Gant ar Saoz en deus aliañs
Eus a-bell amzer 'zo
Ha kalz tud en deus degaset
Da sikour difenn hor bro.
Mes ar Saoz a zo ul louarn
A zo hir e zivesker
Hag heb kontañ daou na tri
Buan ' zo lammet war Hitler.
Betel bremañ war an douar
N'eus ket a bombachoù bras
Me a gredfe e vezont kousket
Ar chas klañv gant o araj.
Pa zigoro ar c'hombachoù
Ar c'hanolioù da grozal
Ar Frañsizien 'vo da ganañ
Hag ar Boched da zañsal.
Perak Hitler en deus aon
Dirak linenn Maginot
Aze ez eomp gwall fortifiet