Le Trésor du breton écrit Teñzor ar brezhoneg skrivet
Ce blog s'inscrit en complément de la Chronique Brezhoneg : trésor du breton écrit publiée dans Ouest-France dimanche. Vous y trouverez les textes intégrals et leurs traductions ainsi que des éléments de bibliographie et des liens internet pour en savoir plus. Amzer ar brezhoneg skrivet a ya eus ar bloaz 800 betek vremañ. Kavout a reoc'h amañ ar pennadoù en o hed hag o zroidigezh ha war an dro un tamm levrlennadurezh hag al liammoù internet da vont pelloc'h ganti ma peus c'hoant.

1945 : Diwar c’hoarzhin, (Il y a à rire, les historiettes du père Médard ou l’humour léonard

Dans sa préface, l’écrivain Loeiz ar Floc’h, nous prévient : Mar krog bremañ al Leoniz da farsal, pelec’h e vo kavet er vro tud pozet o spered ? (Si même les Léonards se mettent à blaguer ou trouvera-t-on des gens respectables dans ce pays ?) Le père Médard, missionaire capucin né à Lanarvilly,  prêchait des missions en Basse Bretagne. Il en rapportait beaucoup d’histoires drôles qu’il a réunies dans un recueil bienvenu après les heures sombres de l’occupation.
Marc’harid an dour Benniget (Marguerite de l’eau bénite) est l’archétype de la grenouille de bénitier. Beb sul e kavot Marc’harid daoulinet war un tamm kador doull, atav e vez en hevelep lec’h e-kichen pinsin an dour beniget (Tous les dimanches, on trouvait Marguerite à genoux sur sa chaise trouée à côté du bénitier). Arrivée la première, rien ne lui échappe : Laouig ar c’hazh Koad, gant e voutoù ler melen nevez flamm, N’edo ket abred o tegouezout en iliz ; chomet eo en ostaleri sklaer eo ( Guillaume Hascoet avec ses nouvelles chaussures de cuir jaune, il n’était pas à l’heure à l’église, sûr qu’il est resté au bistro). Ha merc’h Fañch an didok ? Nag a ruz a oa ouzh he muzelloù, nag a vleud ouzh he divjod setu ur ganfardez ne vo ket mouget buan gant he relijion. (Et la fille de François Sans-chapeau ? Que ses lêvres sont rouges, que de farine sur ses joues…voici une gamine qui ne sera pas étranglée par la religion). Ha Soazig an Durzhunell ‘ta ! Pegen rinklik a oa he c’hoef ganti ha pegen difoupet he blev. O vont da fortuniañ emañ gant ur martolod n’en deus na feiz na reizh, ul lañfre, ur mezvier, unan diouzh he doare, na petra ta ! (Et Françoise la Tourterelle ! Que sa coiffe est de travers et ses cheveux mal arrangés. Elle va se marier avec un marin sans foi ni loi, un bon à rien, un ivrogne, tout à fait son style !)

Et le père Médard de dresser le portrait de sa commère Ha marc’harid a gendalc’h da chaokat, da zrailhañ, da ribiñsat ha da zispenn brud he nesañ. Un taolig dant amañ, un taolig teod du-hont ha pep hini a bak e gementig. (Et Marguerite continue de mâcher, de déchirer, de ruiner la réputation de ses voisins. Un coup de dent par ci, un coup de langue par là, chaucun en prend pour son grade.

Et l’auteur de la comparer à une limace qui laisse sa bave collante derrière elle et pire, il la qualifie de plus grande ennemie de la religion, ce qui dans le Léon n’est pas rien !

Pennad orin / Texte original

Troidigezh / Traduction

Gouzout Muioc’h / Pour aller plus loin

Oberennoù an tad Medard ( Jacques Marie Dourmap 1908-1988)

An Aviel hervez Sant Mazhe, 1952
An tri aotrou 1981, raklavar gant Frañsez Falc'hun
Ar garantez [1989, in Brud nevez,N°121
Ar Werc'hez Vari Hor Mamm, 1937, Sk. Xavier de Langlais.
Biz bihan an Aotrou Person 1990, in Al Liamm, n°290.
Diwar c'hoarzin, 1945, Ar vuhez kristen, Rosko, 1945, raklavar gant Loeiz ar Floc'h, tresadennoù gant X. de Langlais.
Fatima !, 1941, Ar vuhez kristen
Istorioù beleien, 1990, Al Liamm.
Karantez evit Breiz-Izel in Feiz ha Breiz ar vugale.
Paotred an ognon, 1973, Les presses bretonnes, Sant Brieg.
Stag e groc'hen ouz e gein, 1952, in Bleun Brug n°46
 
En linenn war lec'hienn an I.D.B.E.
 Diwar C'hoarzin
Paotred an ognon
An tri Aotrou,
Fatima
 
Servane Huonic, Hommage au Père Médard, 5 mai 2018