Le Trésor du breton écrit Teñzor ar brezhoneg skrivet
Ce blog s'inscrit en complément de la Chronique Brezhoneg : trésor du breton écrit publiée dans Ouest-France dimanche. Vous y trouverez les textes intégrals et leurs traductions ainsi que des éléments de bibliographie et des liens internet pour en savoir plus. Amzer ar brezhoneg skrivet a ya eus ar bloaz 800 betek vremañ. Kavout a reoc'h amañ ar pennadoù en o hed hag o zroidigezh ha war an dro un tamm levrlennadurezh hag al liammoù internet da vont pelloc'h ganti ma peus c'hoant.

Quand le diable s’invite à Noël et offre les plus jolis botoù-koad (sabots de bois) à la fille du meunier

L’imaginaire breton est fertile. Il réussit à placer des histoires diaboliques même le jour de la nativité du Christ. Un conte de la région de Bannalec nous raconte ceci : peu avant minuit, les groupes de fidèles vont à la messe en chantant Kanomp Noël, Ganet eo Jezus hor salver (Chantons Noël, notre sauveur Jésus est né). Pendant ce temps, Léna la fille du meunier prépare

le traditionnel repas : Emberr e vo an tan e skod an Nedeleg, ar soubenn o vitoniñ war an tan, ar silzig hag ar gwadigennoù er pladoù, leun e oa ar gegin gant blaz c’hwek ar c’hig rostet en amann. (Tout à l’heure on mettra le feu dans la buche de noël, la soupe mitonnera sur le feu, les saucisses et le boudin dans les plats, la cuisine se remplira du fumet de la viande rôtie dans du beurre).

Et seule dans la maison elle entend : Tok, Tok, Bout zo moien mont en ti, Lena ? Rust eo an amzer ha me garfe tommañ un tammig. (Toc, toc, puis-je rentrer Léna ? Avec le mauvais temps, j’aimerai me chauffer un peu).

Solidarité bretonne oblige, Léna ouvre : Tostait da dal an tan, da dommañ diouzh skod an Nedeleg ( approchez-vous du feu et réchauffez-vous à la bûche de Noël). Le visiteur du soir qui se présente comme sabotier lui offre alors une paire de sabot : Na brav e oant gant o liv luc’hus evel aour, o bokedoù brikemardet, ur re botoù a jaoje d’ur rouanez ( Qu’ils étaient beaux avec leur couleur brillante comme l’or, leurs fleurs bariolées, des sabots de reine).

Lena les essaye : Benn e oant lakaet dezhi e savas en he fenn sonjoù a-beb-seurt, ha ne voent ket hag ar re santelañ anezho… Nag ur fulenn ! Perak n’em eus ket-me bragerizoù ha diamantoù evel an Intronezed (Quand elle les mit, elle fut prise d’un tournis de pensées qui n’étaient pas très chrétiennes… Que je suis belle ! Pourquoi n’aurais-je pas des diamants et des bijoux comme les grandes dames ?

Le visiteur du soir, croyant avoir gagné la partie laisse tomber son manteau : Gwelet e veze spis ha splann e dreid fourchek hag an daou gornig a save war lein e benn (On voyait clairement ses pieds fourchus et les deux petites cornes sur sa tête). ”Jezus, Maria” a huchas hi en ur groazañ he daouarn hag e vannas ar botoù kaer en tan (Jesus, Marie, s’écria-t-elle en joignant les mains, et elle jeta les beaux sabots au feu). Le diable était vaincu et Lena oublia ses rêves de bijoux et de sabots de princesse.

Pennad orin / Texte original

Lenn ar gontadenn bet skrivet gant Frañsez Kerlu, e bezhoneg gwened  Boteu en Nedeleg 

Tennet eo eus ar gelaouenn Bro Guened, N°52, pp6-9, 1957.

Troidigezh / Traduction

Gouzout Muioc’h / Pour aller plus loin

TRADITIONS DES NOELS BRETONS
Bernard de Parades, Noëls de Bretagne, pp. 77-87, in Sked, N°3, 1947.
J. Gueddes, Le nouvel an écossais, Hogmaney, in Sked N°3, 1947,pp104-108

Gizioù koz gizioù kaer Nedeleg, in Feiz ha Breiz, Nedeleg, 1939 lenn en linenn

Kontadennoù Nedeleg

Breizadig
, Endro da eteo Nedeleg, in Feiz ha Breiz 1925, pp10-14
Melegan, Nedelek Katell gozh,, in Feiz ha Breiz 1925, pp 468-471
Loeiza er Meliner, Troiad en Nedeleg, in Dihunamb N°330, 1938, p.181.
Loeiz Herrieu, Devehan Nedeleg er beleg soudard, Dihunamb, N°330, 1938, pp191-196
Loeiz Herrieu, De hortoz kreisnoz, Dihunamb 1942.
Herri Gadwezenn, Yun an nav steredenn, in Sked N°3, 1947, pp.111-115
Fransez Kerlu, Boteu en Nedeleg, in Bro Guened, N°52, 1957
Jakez Konan, Nosvezh ar pellgent, da selaou war Kaouenn FM.
Yann-Vadezour Lagadeg, Kontadenn Nedeleg, da selaou war lec'hiad Ti-Embann-ar-Skolioù
Yann Gwilhamod, Nosvezh ar pellgent, da sellet ha da selaou war Brezhoweb
Daniel Giraudon, Kef an Nedeleg, da sellet ha da glevet war Brezhoweb
Anjela Duval, Kloc'h ar santus, lenn en linenn war Anjela.org